İhtisas Merkezi Müdürü

                      Doç. Dr. Zeki KOÇAK

     Diyanet Akademisi Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen

          Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdürü

1965 yılında Erzurum İli Tortum İlçesi Aşağı Katıklı Köyü’nde (Aşağı Ödük-Serdarlı) doğdu. İlköğrenimini ve Hafızlığını köyünde tamamladı. 1988 yılında Erzurum İmam-Hatip Lisesinden mezun oldu. Bu süreçte ülkemizin tanınmış hafızlarından Lalapaşa İmam Hatibi Mehmet Gürgür Hoca’dan Maharicü’l- Hurûf dersleri aldı.

1989 yılında Erzurum Merkez Vehbi Özden Camii’nde imam-hatiplik görevine atandı ve 9 yıl 6 ay bu görevi sürdürdü. Aynı yıl Erzurum İlahiyat Fakültesinde eğitime başladı. Çat Müftüsü diye maruf, müderris Muhammed Halis Emek Efendi’den medrese usulünde dersler okudu ve icazet aldı. İlahiyat Fakültesi’nden emekli, sabık Erzurum Müftüsü Yunus Kaya Efendi’den mantık, münazara, kelam ve fıkıh usûlü başta olmak üzere çeşitli dersler okudu ve icazet aldı. Ayrıca Yrd. Doç. Dr. Ali Yılmaz’dan Rik’a ve Ta’lik hatlarını meşk etti.

1997 yılında Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde İslam Hukuku Anabilim Dalı Fıkıh Usûlü ve Tarihinden “Nüzul ve Vürûd Sebeplerinin Ahkâma Etkisi” konulu teziyle yüksek lisansını tamamladı. Aynı yıl Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezinde eğitim görevlisi olarak göreve başladı. Kurucu müdür olarak tedviren görevlendirildi. Kuruluş aşamasında olan Merkezin eğitim-öğretime hazırlanması için yoğun çalışmalar yaptı. 2002-2004 yılları arasında vekâleten yürüttüğü İhtisas Merkezi Müdürlüğü’ne asaleten atandı. 20.09.2010 tarihine kadar müdürlük görevini sürdürdü. Bu süreçte İhtisas Merkezine mücavir 10 dönümlük arsayı Diyanet vakfına kazandırdı ve 120 adet lojman yapımını gerçekleştirdi.

Müdürlük görevinin eğitim merkezlerinde münavebeli olarak yapılması önerisinde bulundu ve yapılan değişiklik üzerine eğitim görevliliğini tercih etti. 2015 Temmuz tarihinde vekâleten, 29.12.2016 tarihinde de ihtisas merkezi müdürlüğüne ikinci kez asaleten atandı. Göreve tekrar başladığı andan itibaren yatakhanelerde ve diğer alanlarda yeni düzenlemeler yaptı. Konferans salonunun kütüphaneye çevrilmesi ve YORDAM’ la yapılan protokol neticesinde kütüphane ulusal kütüphanelerle entegre hale getirildi. Önceki kütüphane yeri de 90 kişilik bir blok sınıf haline dönüştürüldü. Ayrıca 300 kişilik yeni bir konferans salonu, 3 derslik ve 4 öğretmen odasından müteşekkil projesi ile ilgili ihale işlemleri tamamlanarak 2018 yılı yatırım programına alındı.

2004 yılında Fıkıh Usulünden “İslam Hukuk Metodolojisinde Tearuzu Gidermede Tercih Yöntemi” adlı çalışmasıyla doktorasını tamamladı. 2014 yılında dört ay süreyle Mekke Ümmü’l-Kura Üniversitesinde dil eğitimi aldı. Kısa süreli (Ramazan aylarında ve hac mevsiminde) yurt dışı görevlerinde bulundu.

10.03.2017 yılında “Fıkıh Usulü Açısından Hükümlerin İstinbatında Tahric Yöntemi” konulu tezi ve diğer çalışmalarıyla Doçent oldu.

Hocalarının tavsiyesine binaen Ahmediye ve Kurşunlu Medreselerinde geleneksel eğitim sistemine göre özel dersler okutmaktadır.

2023 yılından itibaren Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde İslam Hukuku alanında derslere girmektedir.

Eğitim-öğretim faaliyetlerine ilaveten, Erzurum’da Lala Paşa Camii’nde Fıkıh Dersleri yapmakta ve çeşitli camilerde vaaz verip Cuma kıldırmakta ve konferanslar vermekte, ayrıca çeşitli komisyonlarda, başkan veya üye sıfatıyla görevler yapmaktadır. İhtisas merkezinde okuttuğu fıkıh (Feraiz, Fıkha Giriş, Mantık, Fetva Usulü, Sarf) ve Arapçayla ilgili (Nahiv notları talebeleri tarafından derlendi) ders notları kursiyerlerce derlenmiştir. Aile Hukuku ve Usûl-i Fıkıh ile ilgili kitap çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca girdiği derslerle ilgili hazırlamış olduğu soruları ve cevapları da bulunmaktadır.

Halen Diyanet Akademisi Erzurum Yüksek İhtisas Merkezi Müdürlüğünü sürdürmektedir. Evli ve üç çocuk babası olup Arapça bilmektedir.

İLMÎ ÇALIŞMALARI

1. Tezler ve Özgün Çalışmalar

1. Nüzûl ve Vürûd Sebeplerinin Ahkâma Etkisi, Yüksek Lisans, Erzurum, 1997.

2. İslam Hukuk Metodolojisinde Tearuzu Gidermede Tercih Yöntemi (Hanefi Uygulaması) Doktora, Erzurum, 2004.

3. Fıkıh Usulü Açısından Hükümlerin İstinbatında Tahric Yöntemi, Doçentlik Tezi, Samsun, 2017.

4. Karahanlılardan Günümüze Din Eğitimi, Zafer Medya Grubu, Erzurum 2022.

5. Diyanet Akademisi Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi’nin 25 Yılı, Saraçoğlu Matbaası, Erzurum 2023.

6. Usûl-i Fıkhın Dayandığı İlimler, Profesörlük Tezi Diyanet Yayınları, Ankara 2023.

2. Basılan Ders Kitapları

1. İmamet ve Hitabet Rehberi, Zafer Medya Grubu, Erzurum 2024.

2. Mantık, Zafer Yayınları Erzurum, 2024.

3. Fıkha Giriş, Zafer Yayınları Erzurum, 2024.

4. Ferâiz İlmi, Zafer Yayınları Erzurum, 2024.

5. Fetva Usulü, Zafer Yayınları Erzurum, 2024.

6. Emsile- Bina-Maksud ve İzzi Mefhumu, Zafer Yayınları Erzurum, 2024.

3. Yayınlanan Kitapları

1. Erzurum Ulemasından Muhammed Halis Emek (Hatıralar ve Dersler), Uzak Ülke Yayınları, 2015.

2. Serçemeli Hattat Mustafa Necatüddin Hoca (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.

3. Müftü Muhammed Halis Emek (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.

4. Müftü Yunus Kaya (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016

5. Müftü Mehmet Bey (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016

6. Prof. Dr. Mevlüt Özler (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2017.

4. Makaleler

1. “Örf ve Âdetin Hukuk Metodolojisindeki Yeri”, Diyanet İlmi Dergi, c. 37, S. 2, 2001, s, 59-72.

2. “Devletin Kaynağı Açısından J. J. Rousseau’nun Sözleşme Nazariyesi”, EKEV, S. 12, 2002, s, 69-80.

3. “İslam Hukuk Metodolojisinde Ehliyet ve Kısımları”, Diyanet İlmi Dergi, c. 39, S. 4, 2003, s, 31-54.

4. “Şart Nazariyesi Açısından İslam Aile Hukukunda Evlenme ve Boşanma”, EKEV, S. 64, 2015, s, 235-269,

5. “İddet Bekleyen ve Yanında Mahremi Olmayan Kadınların Sefere Çıkması ve Hacca Gitmesi” AÜİFD, S. 39, 2013.

6. “Hukuk Tekniği Açısından Mecelle’ye Yapılan Eleştiriler ve Değerlendirilmesi” Atatürk Üniversitesi SBED, S. 2, 2015, s, 27-49.

7. “Erzurum Müftüsü Osman Bektaş Hocanın Sefer Risalesi -Tahkikli Neşr, Tercüme ve Değerlendirme-” AÜİFD, S. 43, 2015, s, 52-77.

8. “Gençliğin Güncel Meseleleri ve Çözüm Önerileri” Atatürk Üniversitesi SBED, S. 3, 2019, s. 1313-1344.

9. “1001 Hatim Geleneği -Erzurum Örneği-” Diyanet Aylık Dergi Eki (Anadolu’da Kur’an Kültürü), S. 235, Temmuz 2010, s, 14-19.

5. Tebliğ ve Müzakereler

1. “Ekmelüddin el-Bâbertî’nin Hidaye Şerhi İnaye’deki Usûl-ü Fıkıh Tatbiki” (Tebliğ), Ekmelüddin Bâbertî Sempozyumu, Bayburt, 2010.

2. “İddet Bekleyen ve Yanında Mahremi Olmayan Kadınların Sefere Çıkması ve Hacca Gitmesi” (Tebliğ), DİB V. İstişare Toplantısı, Afyonkarahisar, 2012.

3. “Müzdelife’de Yapılacak Görevler” (Müzakere), Türkiye’de Hac Organizasyonu Sempozyumu, DİB Yayınları, Ankara, 2007.

4. “Hz. Peygamber Örnekliğinde Din Hizmetlerinde Sözlü ve Sözsüz İletişim” (Müzakere), “Din Hizmetlerinde Sözlü ve Sözsüz İletişim” (Müzakere), I. Din Hizmetleri Sempozyumu: Din Hizmetlerinin Bugünü ve Geleceği, 2007.

5. “Şeyhülislam Musa Kâzım Efendi’nin Fıkhî Görüşleri”, (Müzakere) Erzurumlu Şeyhülislam Musa Kâzım Efendi Sempozyumu, Atatürk Üniversitesi 2014.

6. “Örf, Âdet ve Göreneğin Hukuki Değeri” (Müzakere), İSAV, Ensar, İstanbul, 2011.

7. “Huzur Dersleri Mukarriri Yusuf Ziyaeddin Tikveşî’nin A’raf Suresi 163. Âyeti’nin Tefsiri Münasebetiyle Hîle-i Şer’iyye Yorumu” (Tebliğ) İlim Yayma Vakfı, Osmanlıda Tefsir Dersi Gelenekleri, İstanbul 2017.

8. “Dâvûdî Karsî’nin ‘Hanefilerin Şafiilere İktidası’ Risalesi -Tahkikli Neşr, Tercüme ve Değerlendirme-” (Tebliğ) Uluslararası Davûd-î Karsi Sempozyumu, Kars Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2017.

9. “Fıkıh Usûlü’nün Mahiyeti, İşlevi ve Yorum Geleneğimizdeki Yeri”(Tebliğ), Uluslar Arası İslam ve Yorum II Sempozyumu, Malatya İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, 2-3 Mayıs 2018.