Doç. Dr. Zeki KOÇAK
Diyanet Akademisi Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen
Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdürü
Doç. Dr. Zeki Koçak Erzurum İli Tortum İlçesi Aşağı Katıklı Köyü’nde (Aşağı Serdarlı) 1965 yılında doğdu. İlköğrenimini ve Hafızlığını köyünde tamamladı. 1988 yılında Erzurum İmam-Hatip Lisesinden mezun oldu. Bu süreçte ülkemizin tanınmış hafızlarından Lalapaşa İmam Hatibi Mehmet Gürgür Hoca’dan Maharicü’l- Hurûf dersleri aldı.
1989 yılında Erzurum Merkez Vehbi Özden Camii’nde imam-hatiplik görevine atandı ve 9 yıl 6 ay bu görevi sürdürdü. Aynı yıl Erzurum İlahiyat Fakültesinde eğitime başladı. Çat Müftüsü diye maruf, müderris Muhammed Halis Emek Efendi’den medrese usulünde dersler okudu ve icazet aldı. İlahiyat Fakültesi’nden emekli, sabık Erzurum Müftüsü Yunus Kaya Efendi’den mantık, münazara, kelam ve fıkıh usûlü başta olmak üzere çeşitli dersler okudu ve icazet aldı. Ayrıca Yrd. Doç. Dr. Ali Yılmaz’dan Rik’a ve Ta’lik hatlarını meşk etti.
1997 yılında Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde İslam Hukuku Anabilim Dalı’nda “Nüzul ve Vürûd Sebeplerinin Ahkâma Etkisi” konulu teziyle yüksek lisansını tamamladı. Aynı yıl ilçe müftülüğü ve eğitim görevliliği imtihanlarını dereceyle kazandı ve eğitim görevliliğini tercih etti. Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi’nde eğitim görevlisi olarak 1998 yılında göreve başladı ve kurucu müdür olarak tedviren görevlendirildi. Kuruluş aşamasında olan Merkezin eğitim-öğretime hazırlanması için yoğun çalışmalar yaptı. 2002 yılında İhtisas Merkezi Müdürlüğü’ne asaleten atandı. 20.09.2010 tarihine kadar müdürlük görevini sürdürdü. Bu süreçte İhtisas Merkezine mücavir 10 dönümlük arsayı Diyanet vakfına kazandırdı ve 120 adet lojmanın inşasını gerçekleştirdi.
Müdürlük görevinin eğitim merkezlerinde münavebeli olarak yapılması önerisinde bulundu ve yapılan değişiklik üzerine eğitim görevliliğini tercih etti. 2015 Temmuz tarihinde ihtisas merkezi müdürlüğüne ikinci kez atandı. Göreve tekrar başladığı andan itibaren yatakhanelerde ve diğer alanlarda yeni düzenlemeler yaptı. Eski konferans salonunu YORDAM sistemine göre ulusal kütüphanelerle entegre olabilen kütüphaneye çevirdi. Önceki kütüphane yeri de 90 kişilik Amfi haline dönüştürüldü. Ayrıca 300 kişilik yeni bir konferans salonu, 2 derslik ve 4 öğretmen odasından müteşekkil proje 2019 yılında tamamlandı.
2004 yılında Fıkıh Usulünden “İslam Hukuk Metodolojisinde Tearuzu Gidermede Tercih Yöntemi” adlı çalışmasıyla doktorasını tamamladı. 2014 yılında dört ay süreyle Mekke Ümmü’l-Kura Üniversitesinde dil eğitimi aldı. Kısa süreli (Ramazan aylarında ve hac mevsiminde) yurt dışı görevlerinde bulundu.
10.03.2017 yılında “Fıkıh Usulü Açısından Hükümlerin İstinbatında Tahric Yöntemi” konulu tezi ve diğer çalışmalarıyla Doçent oldu. Ayrıca Diyanet İşler Başkanlığının yaptığı şura, seminer ve ilmi toplantılarda çeşitli görevler aldı. Kurum tarihi ile ilgili Diyanet Akademisi Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi’nin 25 Yılı, Saraçoğlu Matbaası, Erzurum 2023, eseri TDV katkılarıyla yayımlandı.
2023 yılında profesörlük tezi olarak hazırladığı Usûl-i Fıkhın Dayandığı İlimler isimli çalışması Diyanet yayınlarından çıktı. Hocalarının tavsiyesine binaen Ahmediye ve Kurşunlu Medreselerinde geleneksel eğitim sistemine göre özel dersler de okutmaktadır.
2023/24- 2024/25 dönemlerinde Erzurum Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde İslam Hukuku alanında derslere devam etti.
Eğitim-öğretim faaliyetlerine ilaveten, Erzurum’da çeşitli camilerde vaaz verip Cuma kıldırmakta ve konferanslar vermekte, ayrıca çeşitli komisyonlarda, başkan veya üye sıfatıyla görevler yapmaktadır. İhtisas merkezinde okuttuğu Fıkha Giriş, Feraiz İlmi ve Fetva Usûlü eserleri Yüksek İhtisasta Fikret Güneş isimli talebesi tarafından basıma hazırlandı, zaman içerisinde geliştirilerek 3. Baskıları yapıldı. İmamet ve Hitabet Rehberi (İlmihal ve İrşad Geleneğinde), Mantık, Karahanlılardan Günümüze Din Eğitimi (Medreseler/Üniversiteler ve Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Yaptığı Eğitimler) eserleri birkaç kez basıldı. Aile Hukuku henüz yayınlanmadı. Usûl-i Fıkıh alanında Nesefi’nin Menâr isimli eserini ilahiyat fakültesi öğretim görevlilerinden merhum Cafer Sadık Doğru Hoca ile tercüme etti. Şerhi ile ilgili çalışmalarını sürdürmektedir. Arapçayla ilgili olarak Sarf Dersi notları, faydalı ilaveler ve sistemli bir dizayn ile geliştirilerek Dr. Öğretim Görevlisi Muhammet Koçak tarafından bastırıldı. Yine Nahiv ile ilgili Akademide okuttuğu Katrüü’n-Neda ve Tatbîkü’n-Nahvî Dersi notları kursiyerlerce derlendi ve internet ortamında sunuldu. Diğer derslerle ilgili hazırladığı çalışmaları, okuttuğu derslerle ilgili basıma hazırlanan soru ve cevapları ve çok sayıda yayınlanmış ilmi makaleleri bulunmaktadır.
Halen Diyanet Akademisi müdürlüğünü sürdürmektedir. Evli ve üç çocuk babası olup Arapça bilmektedir.
İLMÎ ÇALIŞMALARI
-
TEZLER
-
Nüzûl ve Vürûd Sebeplerinin Ahkâma Etkisi, Yüksek Lisans, Erzurum, 1997.
-
İslam Hukuk Metodolojisinde Tearuzu Gidermede Tercih Yöntemi (Hanefi Uygulaması) Doktora, Erzurum, 2004.
-
Fıkıh Usulü Açısından Hükümlerin İstinbatında Tahric Yöntemi, Doçentlik Tezi, Samsun, 2017.
-
Usûl-i Fıkhın Dayandığı İlimler, Profesörlük Tezi Diyanet Yayınları, Ankara 2023.
-
YAYINLANAN KİTAPLARI
-
Erzurum Ulemasından Muhammed Halis Emek (Hatıralar ve Dersler), Uzak Ülke Yayınları, 2015.
-
Fıkıh Usulü Açısından Hükümlerin İstinbatında Tahric Yöntemi, 2. Basım, Erzurum 2022.
-
Serçemeli Hattat Mustafa Necatüddin Hoca (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.
-
Müftü Muhammed Halis Emek (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.
-
Müftü Yunus Kaya (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.
-
Müftü Mehmet Bey (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2016.
-
Prof. Dr. Mevlüt Özler (Erzurum’un Yüzleri), Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2017.
-
Karahanlılardan Günümüze Din Eğitimi (Medreseler/Üniversiteler ve Diyanet İşleri Başkanlığının Yaptığı Eğitimler), Zafer Medya Grubu, Erzurum 2023.
-
Usûl-i Fıkhın Dayandığı İlimler, DİB Yayınları, Ankara 2022.
-
Diyanet Akademisi Erzurum Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi’nin 25 Yılı, Saraçoğlu Matbaası, Erzurum 2023.
-
İmamet ve Hitabet Rehberi, Zafer Yayınevi, 4. Baskı, Erzurum, 2025.
-
Mantık, Zafer Yayınevi, 2. Baskı, Erzurum, 2024.
-
Ferâiz İlmi, Ders Hocası: Doç. Dr. Zeki KOÇAK, Hazırlayan: Fikret GÜNEŞ, Zafer Yayınevi, 3. Baskı, Erzurum, 2024.
-
Fetva Usûlü, Ders Hocası: Doç. Dr. Zeki KOÇAK, Hazırlayan: Fikret GÜNEŞ, Zafer Yayınevi, 3. Baskı, Erzurum, 2024.